MAŁŻEŃSTWO



  -  Życie żydowskie
      -  Narodziny dziecka
      -  Dzieciństwo
  - Małżeństwo
      -  Moda żydowska
      -  Śmierć




 

 

 

Halacha ogranicza kontakty między osobami różnej płci: zakazuje mężczyznom zwracać uwagę na urodę kobiet, wąchać ich perfum, słuchać ich śpiewu. Zakazane jest przebywanie dwóch osób różnej płci w zamkniętm pokoju (jichud), z wyjątkiem męża z żoną, rodzica z własnym dzieckiem, osoby dorosłej z dziewczynką do 3 roku życia lub chłopcem do 9 roku życia. Zakazana jest także masturbacja i stosunki homoseksualne. W ten sposób żydowski kodeks prawny zajmuje się wszystkimi sferami życia Żydów - także i kwestiami dotyczącymi zawierania małżeństw, życia płciowego i rozwodami (dział prawa Szuchan Aruch).

W tradycji żydowskiej rola kobiety jest "ograniczona" do zaszczytu pomagania swemu mężowi w wypełnianiu obowiązku, który Bóg nałożył na Adama: "Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię". Dlatego tradycyjnie żydowskie dziewczęta przygotowuje się do roli żydowskich żon.
    Obowiązkiem każdego Żyda jest ożenić się i mieć dzieci (możliwie większą ich liczbę). Z powodu segregacji płci kojarzeniem małżeństw powinien zajmować się zawodowy swat (szadchan). Ewen Ha-Ezer 42:12 mówi, że kobieta musi wyrazić zgodę na małżeństwo. Wtedy rodzice narzeczonych zawierają kontrakt małżeński. Małżeństwo to świętość, dlatego nazywane jest Kiduszin - uświęcenie.
    Małżeństwo jest źródłem błogosławieństwa na całe przyszłe życie - nie dziwi zatem, że zarówno do przygotowań, jak i samej ceremonii zaślubin podchodzi się z dużą powagą, odpowiedzialnością i zaangażowaniem.

 

 

------------ ZARĘCZYNY (Tnajim, czyli Erusin) ------------

W tradycji żydowskiej dwoje ludzi zawiera wstępną umowę zaręczynową, czemu towarzyszy zazwyczaj przyjęcie połączone z ceremonią religijną. Podczas przyjęcia zaręczynowego odczytuje się zebranym gościom, rodzinie i krewnym narzeczonych treść dokumentu zaręczynowego. Zawiera on warunki przyszłego małżeństwa, z wyszczególnieniem co dają młodym rodzice jego i jej. Rozmaite są formy zaręczyn, nieraz spisuje się pisemny dokument zaręczynowy, a czasami wygłasza ustne zobowiązanie.
    Narzeczeni zobowiązują siebie nawzajem do wspólnego uczciwego życia, zaufania, oddania i miłości. Tradycja nakazuje, aby rodzice, na znak symbolicznego przypieczętowania małżeńskiego kontraktu, rozbili talerz. Towarzyszą temu radosne okrzyki: "Mazeł tow! Mazeł tow!" (szczęścia, powodzenia!). Tradycja mówi, że podobnie jak nie uda się skleić stłuczonego talerza, tak nie wolno dopuścić do złamania umowy między narzeczonymi.
    Narzeczona rozdaje kawałki rozbitego talerza swoim niezamężnym przyjaciółkom z życzeniami, aby w niedalekiej przyszłości znalazły odpowiedniego męża.
    Podczas przyjęcia zaręczynowego podaje się wyszukane potrawy, przygotowane w sposób wykwintny: chałę, rybę, mięsa lub kurczaki, jarzyny, sałaty, desery, ciasta i owoce oraz alkohol.

 

 

------------ WEZWANIE NARZECZONEGO (Unrauf) ------------

Narzeczony tradycyjnie odmawia w synagodze błogosławieństwo nad Torą, a wówczas zgromadzeni obrzucają go słodyczami, rodzynkami i orzechami, co symbolizuje najlepsze życzenia, aby młoda para miała słodkie życie. Następnie wydawany jest kiduszowy poczęstunek w synagodze, a później uroczyste przyjęcie dla najbliższych w domu.
    Natomiast narzeczona wydaje poczęstunek dla rodziny i przyjaciół po szabatowej wieczerzy. Podaje się ciasta, cukierki, rodzynki, owoce i napoje. Mogą też być lody, lecz bez mleka i śmietany. Jest to radosny poczęstunek, któremu towarzyszą śpiewy młodzieży.

 

 

------------ ŚLUB (Nisuim) ------------

Zamążpójście jest najważniejszym wydarzeniem w życiu żydowskiej kobiety, ale też i wielkim wstrząsem, gdyż opuszcza dom rodzinny i zamieszkuje z mężem.
    Zgodnie z żydowską tradycją narzeczeni nie widzą się przez kilka dni przed uroczystością zaślubin. W tym okresie obowiązuje ich post. Panna młoda przed samymi zaślubinami udaje się do mykwy (łaźni rytualnej), aby duchowo się oczyścić i przygotować do świętości zaślubin.
    Ślub może odbywać się w każdy dzień tygodnia, za wyjątkiem szabatu.

Współcześnie uroczystość zawarcia małżeństwa odbywa się najczęściej w synagodze. Zwyczajowi temu sprzeciwiają się tradycjonaliści, którzy widzą w tym wyraz wpływu chrześcijaństwa i opowiadają się za uroczystościami na otwartej przestrzeni (np. przed synagogą) lub w domu.

 

Obrzędowi zaślubin towarzyszą charakterystyczne zwyczaje. Niezbędnym elementem jest baldachim ślubny (hebr. chuppa) noszony nad młodą parą. Baldachim wykonany jest z aksamitu lub jedwabiu z frędzlami i wyhaftowaną gwiazdą Dawida.

Panna młoda i pan młody przed uroczystością zaślubin znajdują się w odosobnionych pomieszczeniach. Wszyscy goście traktują w tym dniu parę młodą jak parę królewską, tytułując ich "król" i "królowa". Goście starają się jak najbardziej uszczęśliwiać parę młodą.
    W nastroju świętości i powagi panna młoda oczekuje na pana młodego, który przychodzi do sali panny młodej w towarzystwie obu ojców i grupy mężczyzn. Panu młodemu towarzyszą muzyka i tańce. Pan młody podchodzi i opuszcza welon na jej twarz - nazywa się to "przykryciem" ("bedekin").

Dopiero teraz pan młody w towarzystwie swoich rodziców lub obu ojców wchodzi pod baldachim. W chwilę później pod baldachim (chuppę) wchodzi panna młoda z rodzicami lub obu matkami. Stoi tam tradycyjnie mały stół nakryty białym obrusem, a na nim kielich na wino. Przygotowany jest też już dokument ślubny - ketuba, podpisany już wcześniej w obecności dwóch świadków.
    Zanim panna młoda stanie obok pana młodego, obchodzi go siedem razy wokoło. Symbolizuje to jej nową rolę, jako obrończyni rodziny i domu. Może jej w tym towarzyszyć matka albo teściowa, ojciec lub teść. Każdy trzyma w ręku świecę, co przypomina ognie i błyskawice widziane na górze Synaj podczas nadania Tory.
    Panna młoda staje po prawej stronie pana młodego.

Ceremonię zaślubin rozpoczyna rabin, który odmawia błogosławieństwo nad winem i nad zaślubinami, po czym podaje parze młodej kielich wina, z którego pije najpierw on, potem ona. Pan młody wkłada pierścień na palec panny młodej w obecności dwóch świadków (potwierdzają, że obrączka, którą pan młody daje pannie młodej jest jego własnością) i mówi: "Oto jesteś mi poświęcona tym pierścieniem według Prawa Mojżesza i Izraela". Pierścionki ślubne miały kiedyś bardzo skomplikowane, ozdobne formy.
    W tym momencie para jest już małżeństwem, zebrani goście potwierdzają to krzycząc: "Poślubieni!" (hebr. Mekudeszet!).
    Wówczas honorowy gość odczytuje kontrakt małżeński (ketuba) i oddaje go pannie młodej na wieczne przechowanie. Stanowi on zabezpieczenie jej bytu. W judaizmie kobieta zajmuje bardzo wysoką pozycję, a ketuba potwierdza jej prawa i wymienia obowiązki męża.
    Następnie rabin podnosi kielich wina i odmawia siedem rytualnych błogosławieństw (Szewa Brachot). Błogosławieństwa te przywołują stworzenie świata - gdyż dla młodej pary ich ślub jest początkiem zupełnie nowego świata. Błogosławi się też Boga jako Stwórcę człowieka - para młoda jest dla siebie jak nowe stworzenie, które dopiero teraz będą odkrywać. Dziękuje się Bogu za połączenie tej pary, prosi o odbudowanie Świątyni i błogosławi Boga jako dawcę radości i szczęścia. Młoda para wypija po łyku wina. Kielich podkłada się teraz pod prawą nogę pana młodego i przy dźwięku rozgniatanego szkła rozlegają się radosne okrzyki "mazal tow" ("dobrego losu", "szczęścia", "na szczęście").

Dopiero teraz zaczynają się tańce. Młoda para udaje się do oddzielnego pokoju (zwanego jichud) na odpoczynek, a także aby zakończyć post i zjeść delikatny posiłek. Jest to najczęściej "złoty rosół" - nazwany tak, ponieważ pływają w nim złote, tłuste oka. W chwilę potem dołączają do zgromadzonych gości i są przez wszystkich traktowani jak król i królowa.
    Rozpoczyna się uczta weselna, wydana przez rodziny obojga.

 

 

------------ WESELE (Chatuna) ------------

Żydowskiemu weselu towarzyszy wielka radość i wesołość. Wszyscy starają się umilić chwile młodej parze. Mawia się o nich: "król i królowa". Śpiewa się radosne pieśni na cześć nowożeńców, rozsypuje ziarna, orzechy i ryż.
    W rodzinach ortodoksyjnych Żydów kobiety i mężczyźni tradycyjnie siedzą przy oddzielnych stołach, po przeciwnych stronach sali weselnej. Jedynie dzieciom wolno nie przestrzegać podziału według płci i biegać wszędzie, co zwykle czynią chętnie i hałaśliwie. Przy tancznej muzyce klezmerów młoda para może zatańczyć razem. Jest to wyjątkowa, uroczysta chwila - jedyna, kiedy mężczyzna i kobieta mogą zatańczyć razem. Inni tańczą po właściwych stronach, tworząc duże koła i trzymając między sobą chusteczki. Muzyka gra przez wiele godzin.
    Nieodłącznym elementem wesela są toasty i przemówienia, pełne pochwał dla nowożeńców i ich rodzin. Podaje się specjalne potrawy wymagające trudu: łosoś albo pstrągi, złoty rosół, gęś albo indyczkę, kaczkę albo kurczaka w pomarańczach, kompot, sałatkę owocową, tort weselny oraz alkohol.

Uczta kończy się odmówieniem specjalnej modlitwy i wygłoszeniem nad kielichem wina siedmiu błogosławieństw małżeńskich.

 

 

------------ KRÓLEWSKI TYDZIEŃ ------------

Przez siedem dni po weselu młoda para jest traktowana jak para królewska. Nie wolno jej pracować, a każdego dnia wydawany jest obiad na ich cześć przez krewnych i przyjaciół.

 

 

Halacha reguluje sposób odbywania stosunku: zaleca zapewnić przyjemność żonie; zakazuje zmuszania do współżycia, stosunku w okresie żałoby, w stanie nietrzeźwym, podczas miesiączkowania (po tym okresie kobieta ma obowiązek kąpieli rytualnej w mykwie), przy zapalonym świetle, w obecności innej osoby. U ortodoksyjnych Żydów szabasowa noc jest szczególna dla żydowskiej żony, gdyż ma obowiązek kochać się ze swą żoną w piątkową noc - przykazanie to opiera się bezpośrednio na 2 Mojż. 21:10. Co więcej, nie wolno mu robić tego niedbale, ponieważ prawo wymaga, żeby ją "zadowolił". Kobieta może nawet podać go do sądu, jeśli tego nie uczyni.

Bardzo dużą wagę przywiązuje się do czystości rytualnej kobiet. A tak właściwie, do ich nieczystości. Podczas miesiączki kobieta musi codziennie zmieniać bieliznę i pościel, i dopiero po siedmiu dniach wolno jej znów współżyć z mężem. Podczas tych dwóch tygodni nieczystości kobiecie nie wolno dotykać męża w żaden sposób. Nawet ich łóżka małżeńskie muszą być całkiem oddzielone. Przepisy są tak surowe, że mężowi nie wolno jeść niczego, co pozostawiła żona, chyba że zostanie położone na inny talerz. Kobieta przechodzi oczyszczenie poprzez obmycie w rytualnej łaźni.
    Rytualne kąpiele odprawia się w mykwach. Prawo żydowskie wymaga, aby mykwa miała wymiary umożliwiające pełne zanurzenie ciała i zawierała co najmniej 800 litrów wody. Kąpielom oczyszczającym oddają się mężczyźni przed uroczystościami religijnymi, oraz kobiety po skończonej menstruacji. Kąpiel rytualna obowiązuje także narzeczonych przed ślubem, a także osoby przechodzące na judaizm. Podczas takiej kąpieli należy, po dokładnym umyciu całego ciała, zanurzyć się całkowicie w wodzie. Nie można mieć przy tym na sobie żadnej biżuterii.

 

 

------------ ROSZ CHODESZ ------------

Rosz Chodesz to nów księżyca, który wyznacza początek nowego miesiące w żydowskim kalendarzu.
    W Rosz Chodesz odmawia się specjalne modlitwy. Mężczyźni odmawiają specjalny kidusz stojąc na dworze, jest to błogosławieństwo księżyca, które odmawia się w sobotę poprzedzającą kolejny nów.
    Rosz Chodesz jest świętem kobiet - nie szyją, nie piorą i nie wykonują ciężkich robót domowych. W przszłości, kobiety nie czciły złotego cielca na pustyni (miało to miejsce podczas nowiu), dlatego teraz mogą odpoczywać.

 

 

------------ ROZWÓD ------------

Rozwodowi w judaizmie nie towarzyszą żadne uroczystości. Rozwód jest przywilejem męża i polega na wręczeniu listu rozwodowego (hebr. get), napisanego w języku aramejskim. List rozwodowy potwierdza, iż może ona powtórnie wyjść za mąż. Jeżeli mąż żąda rozwodu, a żona nie wyraża zgody decyduje sąd żydowski (hebr. Bejt Din). Jeżeli zaś żona żąda rozwodu, a mąż nie wyraża zgody - członkowie Bejt Dinu mogą tylko próbować wpływać na męża. Dawniej w takich przypadkach bito go, aż wyraził zgodę, dzisiaj w Izraelu może zostać uwięziony, ale poza diasporą żydówka, której mąż odmawia zgody na rozwód albo zaginął nie może wyjść ponownie za mąż. W szczególnie trudnej sytuacji jest kobieta samotna (aguna), opuszczona przez męża bez formalnego rozwodu lub której mąż zaginął i brak dowodu jego śmierci. Nie może ona powtórnie wyjść za mąż.

 




Na poczatek

  Izrael Kultura Historia Turystyka Pomoc duchowa Żydzi w Polsce Czasy i Fakty

Copyright ©2003-2014 by Gedeon