Mury miejskie Akko

Miasto Akko jest położone w Zachodniej Galilei, na wybrzeżu Morza Śródziemnego (w Dystrykcie Północnym, w Izraelu). Według danych Israel Central Bureau of Statistics miasto liczy 45 600 mieszkańców (dane z 2003 r.). Z ważnych obiektów przemysłowych znajduje się tutaj jedynie stalownia. Najważniejsze znaczenie Akko ma jako duży ośrodek ruchu turystycznego.

Rys historyczny:

Miasto i port rybacki są położone na niskim cyplu przy krańcu Zatoki Akra. Przez wiele lat Akko było uważane za "klucz do Palestyny", gdyż to nadbrzeżne miasto zajmuje dominującą pozycję nad rozległą przybrzeżną równiną (Emeq Zevulun), która łączy się z Doliną Jezreel. Była to więc zawsze najłatwiejsza droga w głąb lądu. Z tego powodu Akko ma wyjątkowo burzliwą i tragiczną historię.
    Prawdopodobnie korzeniami sięga do bardzo starego miasta Akr, które było wymienione na liście Thutmosesa III (1500 rok p.n.e.). W czasach dominacji żydowskiej, Akr teoretycznie znajdował się na ziemiach należących do pokolenia Ashera, jednakże Żydzi nigdy nie wypędzili mieszkajacych tutaj Kananejczyków. Akr zawsze posiadało silne powiązania polityczne z Filistynami i z Syrią. Z tego powodu, około 725 roku p.n.e. Akr dołączyło do Sydonu i Tyru w rewolcie przeciwko syryjskiemu królowi Shalmaneserowi V.
    Greccy i rzymscy historycy nazywali miasto Ake (Józefus wymienia także Akre). Prawdopodobnie po podziale imperium Aleksandra Wielkiego nastąpiła zmiana nazwy na Ptolemais. Miasto jest wspomniane przy okazji wojen machabejskich. Około 165 roku p.n.e. Szymon Machabeusz pobił w Galilei wojska syryjskie, po czym jeńców wojennych odstawił do Ptolemais. Około 153 roku p.n.e. Aleksander Balas wystąpił przeciwko syryjskiemu królowi Antiochowi Epifanesowi i zajął miasto, które otworzyło przed nim swoje bramy. Król Demetrius prowadząc wojnę przeciwko Balasowi, usiłował zdobyć poparcie żydowskich Machabeuszów. W tym celu proponował on Żydom między innymi dochody miasta Ptolemais, które miały być przekazywane do Świątyni w Jerozolimie. Jednak Żydzi połączyli się z Aleksandrem Balasem w walce przeciwko Epifanesowi. W jakiś czas później, syryjscy najemnicy podstępnie pochwycili w niewolę w Ptolemais żydowskiego przywódcę Jonatana Machabeusza.
    Ptolemais był zdobywane przez żydowskie wojska Aleksandra Jannai, egipskie wojska Kleopatry VII i armeńskie Tigranesa II. Tutaj król Herod Wielki wybudował hellenistyczną salę gimnastyczną. I tutaj Żydzi spotkali Petroniusza, którego cesarz wysłał z rozkazem wystawienia posągów cesarskich w Świątyni. W wyniku długich rozmów przekonali go, by zawrócił.
    W 638 roku Arabowie zdobyli miasto i utrzymywali się tutaj aż do 1104 roku, kiedy Akrę zdobuli Krzyżowcy. Utworzyli oni z Akry swój główny port w Palestynie. W 1187 roku Saladyn zdobył miasto, które Krzyżowcy oblegali w 1187 roku i ponownie zdobyli po bitwie pod Akra, w 1191 roku (Ryszard Lwie Serce). To wówczas Akra stała się stolicą pozostałości Królestwa Jerozolimskiego. Jako centrum Krzyżowców miasto zostało otoczone murami obronnymi. Port wzmocniono falochronem. Przypływały tu statki z Genui, Pizy, Wenecji i Amalfi. Akra rozrosła się wówczas do rozmiarów dużego stołecznego miasta i wzbogaciła się na handlu z Europą. Była to ostatnia twierdza Krzyżowców w Palestynie, która upadła w 1291 roku po krawym oblężeniu przez Mameluków. Wraz z upadkiem bezpowrotnie przeminął złoty wiek Akry.
    W 1517 roku Turcy Osmańscy pod wodzą sułtana Selima I zdobyli miasto, które w następnych latach zupełnie upadło. Pierwsze prace związane z odbudową rozpoczęły się dopiero pod koniec XVIII wieku. W 1799 roku Napoleon podszedł i przez dwa miesiące prowadził oblężenie Akry, został jednak odparty przez Turków, którym pomogli brytyjscy marynarze. W 1831 roku egipski generał Ibrahim Pasha zdobył i spustoczył Akrę. W odpowiedzi, w 1840 roku miasto zostało zbombardowane przez sprzymierzone brytyjskie, austriackie i francuskie eskadry. W następnym roku Akra powróciła pod panowanie tureckie.
    W wyniku I wojny światowej i rozpadu Imperium Osmańskiego, Akra weszła w skład mandatu brytyjskiego. Brytyjczycy przebudowali cytadelę w Akra na więzienie dla więźniów politycznych. To tutaj byli więzieni żydowscy działacze podziemnego ruchu oporu, tacy jak Zeev Jabotinsky i Shlomo Ben-Yosef (działacz Irgunu). Ben-Yosef był pierwszym Żydem straconym w tym brytyjskim więzieniu. W dniu 4 maja 1947 roku żydowska organizacja militarna Irgun przeprowadziła atak na cytadelę w Akra, dzięki czemu uciekło 27 więźniów (20 z Irgunu i 7 z Lehi).
    Wojska izraelskie przejęły kontrolę nad miastem w 1948 roku. Od tej pory należy ono do państwa Izrael.

Rys turystyczny:

Stare miasto Akko zostało uznane przez UNESCO za światowe dziedzictwo ludzkości i jako taki obiekt podlega ochronie. Od lat 90-tych XX wieku w Akko prowadzone są duże badania archeologiczne, połączone z konserwacją zabytków. Prace są realizowane przez Old Acre Development Company (OADC).

Gdy się przyjeżdża do Akko, pierwszą rzeczą na jaką zwraca się uwagę są wielkie mury obronne z fosą. Otaczają one stare miasto Akko ze wszystkich stron. Zostały wybudowane w latach 1800-1814 przez Al-Jezzara Pashę i jego żydowskiego doradcę Haima Farkhi.
    Współcześnie zachowane fortyfikacje lądowe Akko składają się z grubego muru miejskiego, suchej fosy, bastionu obronnego oraz z trzech obronnych wież. Mury zaczynają się na północnym-zachodzie od Wieży Winnicy (Burj el-Kuraijim), zwanej również Fortecą Brytyjską. Następnie mury miejskie kierują się ku wschodowi, omijają cytadelę i docierają na północnym-wschodzie do Wieży Komendanta (Burj el-Commander's). Jest to właściwie wielki bastion obronny, broniący całego wschodniego krańca miasta. Znajdują się tutaj między innymi stanowiska artylerii i wielka promenada. Na południowym-wschodzie znajduje się Wieża Bramy (Kapu Burj). Obok zachowała się XII-wieczna brama lądowa, będąca wjazdem do miasta. Kawałek dalej na zachód, przy nadbrzeży wznosi się Wieża Sułtana (Burj el-Sultan). Następnie wschodnią krawędź miasta wyznaczają wznoszące się tuż nad brzegiem morze mury, które kończą się portem i mariną. Na południowym krańcu murów znajduje się latarnia morska. Obok znajduje się stary port i brama morska. Zachodnią stronę ponownie zamykają mury miejskie.

Wewnątrz murów miejskich, w północne części starego miasta znajduje się cytadela. Obecny budynek cytadeli jest turecką fortyfikacją wybudowaną na fundamentach bastionu obronnego Krzyżowców. Cytadela była częścią fortyfikacji obronnych miasta, wzmacniając północną część murów miejskich. W XX wieku Brytyjczycy przebudowali cytadelę na więzienie. Obecnie jest to popularne miejsce wycieczek. W ramach zwiedzania cytadeli można obejrzeć: fotryfikacje otomańskie (mury, wieża i fosa), odtworzony ogród z czasów Krzyżowców, brytyjskie więzienie z szubienicą oraz muzeum więźniów żydowskiego ruchu oporu. Ze szczytu cytadeli rozciąga się wspaniały widok na całą zatokę, aż po Hajfę. Począwszy od sierpnia 2004 roku część cytadeli jest zamknięta dla turystów, z powodu prowadzonych prac konserwatorskich.

W Akko można również zwiedzić meczet Ahmed al-Jazzar, wybudowany w 1804 roku przez Paschę Al-Jezzara. Jego grobowiec znajduje się wewnątrz.
    W starej tureckiej łaźni Hamam al-Basha Hamam znajduje się muzeum. To właśnie tej łaźni użyli żydowscy bojownicy Irgunu, by w 1947 roku włamać się do brytyjskiego więzienia w cytadeli.

Po drugiej stronie ulicy znajduje się wejście do podziemnego miasta krzyżowców. Są to odkopane przez archeologów sale zakonu szpitalników św. Jana Chrzciciela, które zostały przykryte gruzami podczas walk 1291 roku, kiedy Akko została zdobyta przez muzułmanów. Kompleks obejmuje: sześć sal półstawowych, jedną dużą salę ostatnio odkopaną, lochy, pokój stołowy z tunelem oraz kryptę będącą pozostałością gotyckiego kościoła. Warto powiedzieć, że obecny poziom miasta jest o 8 metrów wyżej od dawnego.

Dodatkową atrakcją jest kościół i klasztor Franciszkanów (XVIII wiek).

Prawdziwym wzorcem piękna jest nowa synagoga w Akko. Wielu Żydów w Akko pochodzi z Tunisu i ma silne związki rodzinne z leżącą u jego wybrzeży wyspą Djerba. Dlatego synagogę w Akko zbudowano na wzór starożytnej synagogi na Djerbie, z jej zgrabnymi łukami i łukowym sklepieniem. Niemal każdy kawałek ścian, sufitów, posadzek, klatek schodowych, a nawet murów zewnętrznych pokrywają przepiękne mozaiki - dzieło rzemieślników z kibucu Eilon w zachodniej Galilei.

W Akko organizowane są rejsy statkiem wycieczkowym "Akko Princess". Dwudziesto minutowy rejs połączony jest z podziwianiem zabytków i portu Akko z falochronami.

Na południe od murów miejskich Akko znajdują się wspaniałe plaże z hotelami. Z plaż rozciąga się wspaniały widok na Akkę, co przyciąga tutaj prawdziwe tłumy turystów i Izraelczyków. Zaplecze plaż stanowią wypożyczalnie sprzętu sportowego i korty tenisowe.

Na północnym skraju Akki leżą przepiękne ogrody Baha'i z kaplicą grobową Baha Allaha (1817-1892), założyciela bahaizmu. Kaplica jest najświętszym na świecie miejscem wyznawców bahaizmu.

--------------------------------------------------

Opracowano na podstawie "Explorer Izrael", "Pascal Izrael", "Winnica", "Świat Biblii", biuletynów Ambasady Izraela w Polsce, witryn internetowych rządu Izraela i innych opracowań dotyczących Państwa Izrael.

--------------------------------------------------