Nowy Testament

    Nowy Testament został napisany po grecku, nie językiem greckim klasycznego okresu, ale greckim ludzi klas oświeconych w owym czasie, zwanym koine (ogólnym albo potocznym językiem). Ale Nowy Testament grecki, choć reprezentuje dobry język grecki pierwszego stulecia chrześcijańskiego, zawiera wielką liczbę hebrajskich wyrażeń idiomatycznych, zwanych hebraizmami, dosłownie przetłumaczonych na grecki. Dlatego też ten, kto interpretuje grecki Nowy Testament, znajduje wielką pomoc w znajomości hebrajskiego, ułatwiającej jego zrozumienie. Te idiomatyczne wyrażenia, charakterystyczne wyrażenia formy greckiej Septuaginty, a przede wszystkim nowe chrześcijańskie znaczenia wielu greckich słów Nowego Testamentu sprawiają, iż ten język grecki wymaga specjalnego badania.

    Porządek Nowego Testamentu w oryginale greckim jest następujący:
        (1) - Ewangelia Mateusza
        (2) - Ewangelia Marka
        (3) - Ewangelia Łukasza
        (4) - Ewangelia Jana
        (5) - Dzieje Apostolskie
        (6) - List Jakuba
        (7) - 1 List Piotra
        (8) - 2 List Piotra
        (9) - 1 List Jana
        (10) - 2 List Jana
        (11) - 3 List Jana
        (12) - List Judy
        (13) - List do Rzymian
        (14) - 1 List do Koryntian
        (15) - 2 List do Koryntian
        (16) - List do Galatów
        (17) - List do Efezów
        (18) - List do Filipensów
        (19) - List do Kolosensów
        (20) - 1 List do Tesaloniczan
        (21) - 2 List do Tesaloniczan
        (22) - List do Żydów
        (23) - 1 List do Tymoteusza
        (24) - 2 List do Tymoteusza
        (25) - List do Tytusa
        (26) - List do Filemona
        (27) - Objawienie

    Należy dodać, że nie wszystkie greckie manuskrypty idą za powyżej podanym porządkiem ksiąg Nowego Testamentu, lecz lepsze z nich i starsze tak czynią. W sumie Nowy Testament liczy 27 ksiąg.

    Najstarsze rękopisy Nowego Testamentu pochodzą z około 325 roku n.e. Są to rękopisy Watykański i Synaicki. Rękopis Watykański został tak nazwany ze względu na to, iż znajduje się on w Bibliotece Watykańskiej w Rzymie, we Włoszech. Jest on jednym z największych skarbów Watykanu. Obejmuje on prawie cały Nowy Testament, lecz zatrzymuje się na Liście do Żydów 9:14 - brak w nim reszty tego listu, 1 i 2 Listu do Tymoteusza, Listu do Tytusa, Listu do Filemona i Objawienia. Jest to i tak najlepszy z greckich rękopisów Nowego Testamentu. Rękopis Synaicki został odkryty w częściach, z czego pierwsza część została odkryta w 1844 roku, a reszta w 1859 roku w klasztorze Świętej Katarzyny pod górą Synaj przez C. Tischendorfa. Zawiózł on odkryte przez siebie rękopisy do Petersburga w Rosji, gdzie pozostawały do 1935 roku. Wtedy zostały odkupione przez brytyjskie społeczeństwo i złożone w Muzeum Brytyjskim w Londynie. Rękopis Synaicki obejmuje cały Nowy Testament i całą Septuagintę.
    Z V wieku pochodzi rękopis Efrema i rękopis Bezy (zawierający Ewangelie i Dzieje Apostolskie). Z tego okresu pochodzi również rękopis Aleksandryjski, który jest trzecim z kolei pod względem swej starożytności i jakości z pełniejszych rękopisów greckich Nowego Testamentu. Cyryl Lucar (patriarcha konstantynopolitański) przywiózł ten rękopis z Aleksandrii do Konstantynopola, a następnie w 1628 roku przewiózł do Anglii, gdzie ofiarował królowi Karolowi I. Pozostaje on w Muzeum Brytyjskim w Londynie. Podobnie jak Rękopis Watykański jest on niekompletny, gdyż brakuje w nim Ewangelii Mateusza 1:1-25:6, Ewangelii Jana 6:50-8:52 oraz 2 Listu do Koryntian 4:13-12:6.
    W następnych wiekach liczba rękopisów stopniowo wzrastała. W 1909 roku Gregory obliczył 4070 greckich rękopisów Nowego Testamentu w całości lub częściach. Wciąż wielkie liczby rękopisów są odkrywane (jeden nawet z II wieku), są one jednak zaledwie drobnymi fragmentami Nowego Testamentu.
    Greckie rękopisy były pisane w dwóch formach:
  1). całkowicie dużymi literami bez przerwy między słowami - nazywają się one uncjałami;
  2). małymi literami - nazywają się one kursywą.
    Najstarsze rękopisy to uncjały. Były one przez długie wieki ręcznie przepisywane przez zakonników, którzy często poświęcali tej pracy całe swoje życie.

    Nowy Testament liczy 27 ksiąg. Znajduje się w nich 260 rozdziałów z 7 959 wierszami, 181 253 słowami i 838 380 literami. Środkową księgą Nowego Testamentu jest 2 List do Tesaloniczan. Środkowymi rozdziałami są 13 i 14 z Listu do Rzymian. Środkowym wierszem jest Dz. Ap. 17:17. Najkrótszym wierszem jest Jan 11:35.

BIBLIA

    Słowo Biblia pochodzi z greckiego słowa biblia, ze zdrobnionego rzeczownika rodzaju nijakiego w liczbie mnogiej (dosłownie: książeczki). W języku greckim słowo to jest używane do oznaczenia pism ksiąg Starego i Nowego Testamentu. Septuaginta używa wyrażenia "ta biblia" (czyli "te książki") u Daniela 9:2, gdzie wyrażenie to jest użyte w odniesieniu do pism Starego Testamentu. W chrześcijaństwie, Chryzostom (jeden z czterech ojców Kościoła Greckiego, zmarł w 407 roku n.e.) jako pierwszy użył tego terminu dla określenia Pisma Świętego. Kościół Rzymski przyjął to greckie słowo "biblia", lecz z powodu gramatycznej omyłki zaczęto używać w łacinie w liczbie pojedyńczej i w taki sposób "Księgi" zostały nazwane "Księgą". To więc użycie tego słowa przeszło do żywych języków europejskich, między innymi do polskiego.

    Sztuka druku została wynaleziona około 1440 roku. Pierwszą książką kiedykolwiek wydrukowaną była Biblia, wydrukowana przez Johanna Gutenberga w Mainz, w Niemczech. Pierwsze w druku wydanie greckiego Nowego Testamentu było wydaniem Erazm, dokonanym w 1516 roku w Bazylei. Pierwsze drukowane wydanie całej Biblii w hebrajskim i greckim języku ukazało się w sześciu tomach w latach 1514-1520 w Complutum (Alkali), w Hiszpanii. Jest ono nazwane Poliglotta Kampluteńska (po grecku: wielojęzyczny) od nazwy miasta, gdzie zostało wydrukowane i od jego ukazania się w czterech językach - Septuaginta była bowiem drukowana w kolumnach obok hebrajskiego, a Wulgata w kolumnach obok greckiego. Dlatego to wydanie było poliglotą.

    Do najstarszego przekładu całej Biblii z hebrajskiego i greckiego, należy tłumaczenie Peshito (prosty, zwykły) dokonane około 170 roku na język starorosyjski. Miało ono wielki wpływ przez pięć wieków, po czym mahometański podbój Syrii ograniczył jego znaczenie.
Następnym najbardziej wpływowym tłumaczeniem Biblii było tłumaczenie Hieronima (385-405) z języka hebrajskiego i greckiego na łacinę, zwane Wulgatą ze względu na jego powszechne używanie na Zachodzie. Przez ponad tysiąc lat było ono najbardziej popularnym tłumaczeniem w Kościele Zachodnim. Wyclif przyjął je za podstawę swego pierwszego tłumaczenia całej Biblii na język angielski. Większość tłumaczeń dokonywanych przez uczonych Kościoła Rzymsko-Katolickiego na języki europejskie opiera się właśnie na Wulgacie. Sobór powszechny Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Trydencie w 1563 roku oficjalnie uznał je za autentyczne tłumaczenie Biblii, w ten sposób wywyższając je ponad hebrajskie i greckie oryginały. Tego tłumaczenia dokonał Hieronim na polecenie papieża Damazego. Hieronim nie chciał tłumaczyć apokryfów, został jednak do tego nakłoniony przez papieża. Następnie Sobór powszechny w Trydencie ogłosił, iż apokryfy stanowią część Biblii.
    Najważniejszym tłumaczeniem Biblii z hebrajskiego i greckiego na współczesny język europejski jest tłumaczenie Lutra na niemiecki. Luter wykonał tą pracę w Wartburgu, gdzie elektor Saksonii dał mu schronienie przed klątwą obowiązującą w całym Cesarstwie. Nowy Testament ukazał się w języku niemieckim w latach 1521-1522. Stary Testament ukazał się w czterech częściach: (1) Pięcioksiąg Mojżeszowy w 1523 roku, (2) księgi historyczne w 1524 roku, (3) księgi poetyckie w 1524 roku, (4) proroctwa w 1532 roku. Cała Biblia Lutra w języku niemieckim ukazała się w 1534 roku. W swojej pracy tłumaczenia używał on hebrajskiego Starego Testamentu wydanego w Brescii w 1494 roku oraz greckiego Nowego Testamentu Erazma. Dodatkowo wspomagał się łacińską Wulgatą. Luter podszedł niezwykle dokładnie do swojej pracy. Radził się on np. wielu rabinów i kupców żydowskich w Wittenbergu, gdy choziło o znaczenie niejasnych i rzadko używanych słów hebrajskich. Kazał nawet zabić krowę i pokrajać ją na części, pytając się uczonych Żydów o nazwy poszczególnych części po hebrajsku, gdy starał się zrozumieć znaczenie pewnych słów używanych przy ofiarach. W swoim tłumaczeniu dążył do podania w niemieckim zrozumiałych dla wszystkich słów. W ten sposób powstało wybitne tłumaczenie, zaliczane do największych dzieł ludzkiego geniuszu. Luter poprzez przekład Biblii stworzył niemiecki język literacki. A jego wpływ nie ograniczył się wyłącznie do ludności niemiecko języcznej. Tłumaczenie Lutra stało się podstawą duńsko-norweskiego przekładu w 1524 roku, holenderskiego w 1526 roku, szwedzkiego w 1526 roku i islandzkiego w 1540 roku.
    Jeszcze lepszym tłumaczeniem jest angielskie tłumaczenie A.V. (Autoryzowana Wersja). Król Jakub I zaprosił w styczniu 1604 roku czterdziestu siedmiu najlepszych znawców Biblii w Wielkiej Brytanii, by dokonali rewizji poprzednich angielskich tłumaczeń. Oparli swoją pracę na licznych hebrajskich i greckich rękopisach. W 1611 roku ogłosili epokowy przekład Biblii. Pod względem literackim żaden inny utwór w angielskim tego dzieła nie przewyższa. Chociaż przekłady E.R.V. i A.R.V. są dokładniejszymi tłumaczeniami, to jednak są wyraźnie mniej doskonałe. Przekład E.R.V. ukazał się w całości w 1885 roku, jako rezultat 15-lat pracy grupy sześćdziesięciu sześciu brytyjskich naukowców. Przekład A.R.V. był pracą amerykańskich naukowców pochodzących z dziewięciu wyznań, którzy opublikowali swoją pracę w 1901 roku. Te dwa tłumaczenia w szybkim czasie zastąpiły A.V.

    Biblia ma w sumie 66 ksiąg Starego (39) i Nowego Testamentu (27). Cała Biblia zawiera 1 189 rozdziałów, z 31 173 wierszami, z 773 692 słowami i 1 566 490 literami. Środkowymi księgami Biblii są Księgi Micheasza i Nahuma. Środkowy rozdział to Psalm 117. Środkowy wiersz Biblii to Psalm 118:8. Najkrótszym wierszem całej Biblii jest Jan 11:35.